Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete
                   Kraku lu Jordan predstavlja prvi arheometalurški antički kompleks koji je u Srbiji sistematski istraživan (sa kraćim, ili dužim prekidima, od 1971-1991. godine). U literaturi, Kraku lu Jordan je definisan kao rudarsko-metalurški kompleks, koji je, pored zlata, dovođen u vezu sa rudarstvom i topljenjem ruda iz kojih su, u pećima otkrivenim u unutrašnjosti utvrđenja, kao primarni metali dobijani gvožđe i bakar (pa čak i jedna vrsta mesinga). Međutim rezultati dobijeni tokom poslednjih terenskih istraživanja (1986-87,1991), i njihovo kompariranje sa ranijim podacima, ne daju osnova za ovakvo tumačenje funkcije i karaktera kompleksa. Pri tome, naše pretpostavke ne umanjuju, već naprotiv još više ističu činjenicu da se radi o jednom složenom i višenamenskom centru, za sada, jedinstvenom na teritoriji Rimskog carstva koji je bio u funkciji rudarstva zlata koje se odvijalo na okolnom prostoru. Metalla Moesiae Superioris, odnosno rudarstvo - res metallica, činili su okosnicu rimske privrede na teritoriji današnje Srbije, i u tome je ležao najveći ekonomski značaj ove teritorije za ekonomiju Carstva. Rudnici u dolini Peka, u kojoj se nalazi Kraku lu Jordan, zajedno sa rudnicima u dolini Mlave, pripadali su posebnom rudarskom distriktu poznatom pod imenom metalla Pincensia. Primarna uloga pripadala je dolini Peka, u kojoj se nalaze najvažniji registrovani rudnici u okviru ovog distrikta: Majdanpek (bakar gvožđe, zlato), Vitovnica (olovo, srebro, gvožđe), Kučajna (zlato, bakar srebro) i Brodica (zlato, bakar, gvožđe). Međutim, ono što je rudarstvo u dolini Peka svrstavalo u regione od najvećeg značaja za rimsku Imperiju, bilo je zlato. Rimska res metallica je već od samog početka bila u funkciji ekspanzivnog monetarnog i privrednog sistema. Posle gubitka Dakije, dolina Peka, sa svojim bogatim i dostupnim naslagama zlata, postaje, zajedno sa dolinama Timoka, i brojnih reka i rečica na obroncima Deli Jovana, dragocena zamena za izgubljene dačke aurariae. Kao rezultat toga, na prostoru severoistočnog dela Gornje Mezije, od kraja III veka, dolazi do snažne rudarske aktivnosti, koja traje sve do kraja IV veka. Pek, sa pritokama, je naša najizrazitija zlatonosna oblast, sa najviše ostataka starih radova na dobijanju zlata. U Peku ima zlata od izvorišta do ušća u Dunav (dužine 120 km), dok ukupna površina sliva Peka i njegovih pritoka, kao jedinstvene zlatonosne oblasti potvrđene tragovima stare rudarske aktivnosti, iznosi 1236 km2. Ca aspekta antičkog rudarstva i tehnologije, pored ispiranja zlatonosnog peska u dolinama Peka, Brodice, Duboke, Komše, Gložana, Železnika, Crne reke samorodno zlato je kopano, pre svega, u rasipima, među kojima su najznačajniji aluvijalni nanosi Peka i Brodice, gde se zlato taložilo hiljadama godina, a znatno manje u korenim rudištima, na prvom mestu iz zlatonosnih kvarcnih žica u dolini Peka. Kraku lu Jordan se praktično nalazi u središtu ovih najbogatijih zlatonosnih rudišta (Fig. 1-6). Lokalitet se nalazi u neposrednoj blizini sela Brodice, 15 km istočno od Kučeva, na ušću Brodičke reke u Pek, duboko u zaleđu dunavskog limesa (oko 70 km južno). Mesto na kome je izgrađen kompleks u uskoj dolini Peka, koja preseca produžetak karpatskog planinskog lanca, odabrano je sa posebnom pažnjom. To je jedno izduženo i usko uzvišenje (širine oko 80 m i dužine oko 160 t), sa strmim i, sa tri strane, teško pristupačnim padinama. koje se dojima kao neko ostrvo, jer je sa tri strane (severne, istočne i južne) bilo okruženo Brodičkom rekom i Pekom. Pored strateških, očigledno je da su postojali i drugi razlozi koji su uslovili njegovu izgradnju upravo na ovom uzvišenju. Po svemu sudeći bilo je neophodno da se utvrđenje podigne u središtu, odnosno u neposrednoj blizini, rudarskih radova. Kako se radilo o zlatu, od presudnog značaja je bilo da se dobijene količine što pre sklone na bezbedno mesto i tu pretope u slitke. Kraku lu Jordan predstavlja jednu neuobičajenu arhitektonsku i fortifikacionu koncepciju, uslovljenu konfiguracijom lokaliteta i višenamenskom funkcijom kompleksa. On je snažna fortifikacija koja je omogućavala kontrolu i zaštitu rudarskih radova na dobijanju zlata siguran centar u koji je dopremano zlato, i mesto na kome je ono topljeno i izlivano u ingote, zanatsko-metalurški centar, u čijim brojnim kovačkim keramičkim, staklarskim, i drugim radionicama, su proizvođeni proizvodi neophodni za ispiračku i rudarsku aktivnost koja se odvijala u okolini Kraku lu Jordana, i na kraju, upravni centar koji je nadgledao proizvodnju zlata i otpremanje zlatnih ingota. Iako nisu otkriveni ostaci objekata, nalazi fragmenata keramike i obrađenih kremenih alatki (Fig. 19. a-s) unutar utvrđenja, ukazuju da se u naselju na uzvišenju živelo još tokom bronzanodopske epohe. Sa dolaskom Rimljana, početak rudarsko-topioničarske aktivnosti u dolini Peka vezuje se za kraj I-II. O obimnosti i radova i broju angažovanih radnika posredno svedoči podatak da je Hadrijan (117-138) za svoje službenike u rudnicima Peka kovao posebnu vrstu novca, s natpisom Aeliana Pincenaia. Druga, i verovatno, još intenzivnija faza na eksploataciji rudnika i preradi rude, otpočela je posle napuštanja provincije Dakije, 272. godine (realno je pretpostaviti da su iskusni rudari i metalurzi koji su radili u rimskim rudnicima u Dakiji dovođeni u ove krajeve). Otkriveni nalazi ukazuju da je utvrđeni kompleks na Kraku lu Jordanu podignut krajem III veka a kao terminus post quem za njegovu aktivnost može se uzeti kraj IV veka (pored pokretnog materijala, o tome svedoči otkriveni novac iz vremena Teodosija I, i jedna ostava novca otkrivena pored severnog bedema, koja sadrži 52 novčića od Konstantina do Teodosija I). Kompleks nije nastao u istom trenutku, već je dograđivan sa ekspanzijom eksploatacije zlata. Celokupna njegova koncepcija je bila podređena zlatu, koje je dobijano ispiranjem zlatonosnog peska Peka i Brodičke reke, i kopanjem u okviru klasičnih rudnika sa galerijama. I u jednom i u drugom slučaju se radilo o samorodnom, odnosno prirodnom čistom zlatu. Utvrđenje, odnosno kompleks, je stradao u žestokom požaru krajem IV veka. U kasnijim vekovima metalurško-zanatska aktivnost i utvrđenje nisu obnavljani. Nejasno je kako tumačiti sporadičnu pojavu fragmenata srednjovekovne keramike? Kako u okviru utvrđenog kompleksa nema novoizgrađenih objekata iz srednjovekovne epohe niti tragova obnavljanja ili adaptacije starijih antičkih građevina, moguće je da oni svedoče samo o tragovima života, bez korišćenja rudarsko-topioničarsko-zanatske komponente starijeg antičkog kompleksa.                                                                                               Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete
  Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete