Senzacionalna otkrića arheologa na severu Crne Gore u bijedićima kod Bijelog Polja. Otkriveno naselje staro skoro 9.000 godina, a u Radmancima figurina stara oko 5.000 godina

Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete


POSLEDNjA istraživanja arheologa Polimskog muzeja iz Berana donela su senzacionalne rezultate, koji kao da ostaju u senci sumorne svakodnevice u državi. Možda i zbog činjenice da nije reč o bombastično najavljivanim projektima koji su "progutali" ogromna sredstva.

Rezultati istraživanja na području Berana, Petnjice i Bijelog Polja će, nema sumnje, pomeriti do sada važeća načela o smenjivanju kultura na ovim prostorima. Posebno posle otkrića naselja na lokalitetu "Trnje" u Bijedićima kod Bijelog Polja, iz doba neolita, starog oko 8.500 godina, odnosno oko 6.500 godina pre nove ere!

- Do sada se smatralo da mlađe neolitske kulture smenjuje takozvana "nakovanjska" kultura, koja se javlja u primorskoj zoni, od Dalmacije do Skadra. Međutim, rezultati dobijeni najpre na lokalitetu "Torine" kod Petnjice, a zatim i u Bijelom Polju, ukazuju na jednu južnobalkansku kulturnu grupu koja zahvata prostor istočne Srbije i pruža se od Homoljskih planina, preko Kosova i naših prostora, do lokaliteta Malić u Albaniji. Pored "nakovanjske" kulture, koja dolazi sa primorja, naša istraživanja su pokazala da je Polimlje bilo i pod uticajem "bubanjsko-humske" kontinentalne kulturne grupe. Te dve grupe se ovde, na području Polimlja, susreću i prožimaju, formirajući posebnu kulturu - govori o nesvakidašnjem otkriću arheolog Predrag Lutovac, direktor Polimskog muzeja u Beranama, koji je vodio istraživanja.

- Prvim sondama otkrili smo fragmente takozvanog kućnog "lepa", odnosno ostataka nekadašnjih zidova pravljenih od zapečene zemlje. To je jasno ukazivalo na postojanje neolitskih kuća. Potom je na padini južno od lokaliteta "Trnje", na formiranim ravnim platoima, locirano čitavo naselje na dubini od dva metra. Mnoštvo fragmenata sudova koji pripadaju mlađem i poznom neolitu, odnosno "vinčanskoj" kulturnoj grupi, otkrili smo u tim kulturnim sedimentima.

Izdvajaju se karakteristični fragmenti sudova mrke boje. Nađen je keramički materijal, nekoliko fragmentovanih kamenih sekira, oruđa od oklesanog kamena, mnoštvo koštanih alatki. Ističu se fragmenti antropomorfnih figurina, kod kojih se izdvaja glava trouganog oblika sa velikim "plastičnim" nosom i polukružnim urezanim očima.

Nekoliko fragmenata keramike koji su ukrašeni punktiranjem i urezivanjem pripada mediteranskom kulturnom krugu, kaže Lutovac, koji ističe da sve ovo ukazuje na to da su primorski kulturni uticaji išli dalje od beranske kotline, za koju se do sada verovalo da je duboko zaleđe primorskih kulturnih grupa.

- Posle ovih istraživanja može se tvrditi da su primorski kulturni uticaji išli desnom obalom Lima, površinama duž visoravni Vlahova kod Rožaja i ispod Pešterske visoravni. U tom smislu nalazi sa lokaliteta "Trnje" kod Bijelog Polja imaju posebnu vrednost za definisanje kulturnih zbivanja u neolitu i eneolitu, odnosno bakarnom dobu. Oni se hronološki nadovezuju na ranije nalaze sa lokaliteta "Torine" kod Petnjice, odnosno Berana.

Najstariji nalazi sa "Torina" pripadaju takođe "vinčanskoj" kulturnoj grupi, i to verovatno njenom kraju i suživotu sa kulturnom grupom "bubanj-hum", koja predstavlja izrazito eneolitsko, odnosno bakarno doba, ukazuje Lutovac, koji smatra da je rezultatima iskopavanja na ova dva arheološka lokaliteta dopunjena slika kulturnih prožimanja u tom periodu i potvrđeno da je u Polimlju formirana posebna i karakteristična kulturna grupa.

Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete


- Ova dva otkrića su veoma bitna za definisanje kulturnih grupa i zbivanja u preistoriji i severa i čitave Crne Gore, u periodu usvajanja nove tehnologije topljenja metala i metalurgije, koja će biti osnovna grana kasnijih perioda, bakarnog i bronzanog doba - kaže Lutovac, čija ekipa je na lokalitetu "Torine" u Radmanskoj klisuri na području Petnjice pronašla žensku figurinu, staru preko 5.000 godina, neprocenjive vrednosti.

- Reč je o reprezentativnom nalazu, koji umnogome menja dosadašnja naučna saznanja o kulturnim uticajima iz tog vremena. Figurina je karakteristične petougaone glave. Torzo je vrlo realistično prikazan, sa svim ženskim atributima. Po obliku slična je onima koje su nađene na Kosovu, na arheološkim lokalitetima "Fafos" i "Predionica", ali se ipak od njih razlikuje. Figurine koje su tamo pronađene su odevene. "Naša" figurina sa Torina je naga i nema urezanih motiva i ukrasa. Ranije na lokalitetu "Berankrš" pronalažene figurine su fragmentovane, ali je ova sa Torina jedinstvena. Jedina je koja je realistički urađena i starija.

Nesumnjivo je da ženska figurina sa Torina potiče iz perioda "Vinča-pločnik".