POJAS TIPA „MRAMORAC“

Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete


nepoznato nalazište
starije gvozdeno doba
kraj VI-V vek p.n.e.
srebrni lim, iskucavanje
duž. 95 cm


Među predmetima koji pripadaju vremenu starijeg gvozdenog doba, svojom lepotom i monumentalnošću izdvaja se pojas raskošno dekorisan geometrijskim motivima i palmetom.

Najveći broj sličnih predmeta potiče iz slučajno otkrivenih grobnica u donjem toku Velike Morave, teritoriji na kojoj je, prema šturim istorijskim izvorima, živelo pleme Tribala.

Nekoliko, takođe slučajnih, nalaza potiče iz južne Bačke, a dva pojasa od zlatnog lima otkrivena su u kneževskoj humci kod Novog Pazara, gde su uz pomoć luksuznih proizvoda poreklom iz južnoitalskih grčkih kolonija pouzdano datovani u kraj VI, odnosno početak V veka stare ere.

U većini slučajeva pojasevi su nalaženi u paru, te se pretpostavlja da su tako i nošeni. Ova vrsta luksuznih ukrasa predstavlja jedan od najblistavijih proizvoda praistorijske toreutike. Pojasevi su bez sumnje proizvodi domaćih radionica, nastali pod uticajem grčkih ili makedonskih zanatlija. Ta simbioza lokalnih i stranih, grčkih, umetničkih težnji i koncepcija, jasno se odražava u izboru ornamentalnih motiva.

Geometrijski motivi rombova i svastike pripadaju autohtonoj tradiciji, i na prostoru Balkana su poznati još od bronzanog doba, dok je motiv palmete tipičan za grčko područje. Pojava skupocenih predmeta grčke provenijencije, odnosno proizvoda od plemenitih metala nastalih radom lokalnih zanatlija, dokumentuje nagli uspon plemenske zajednice Tribala, unutar koje je tokom VI-V veka stare ere došlo do izdvajanja sloja plemenske aristokratije - ''kneževa''.

Bogato dekorisani pojasevi, izrađeni po ukusu i zahtevima lokalnih moćnika, pokazuju da je za potrebe tog staleža, intenzivnom obradom plemenitih metala i vrhunskim dostignućima lokalnih zanatlija, stvorena neka vrsta dvorskog stila.