Kulina - Neotkriveno blagoGosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se
registrujete ili
ulogujeteNa jugu Srbije rođen je rimski car Justinijan I. Vladao je suvereno 38 godina, a ostao je upamćen po svojim naporima da ojača Istočno hrišćansko carstvo, po ukidanju nehrišćanske filosofske škole, po sazivanju V vaseljenskog sabora u nameri da pomiri pravoslavlje i monofizite, po zakonodavnoj delatnosti, ali i po neizmernoj ljubavi prema supruzi, lepoj i ambicioznoj Teodori.
Ratovao je protiv Vandala, Ostrogota i Vizigota, gradio manastire i crkve u slavu pravoslavlja, i pokušavao da u pravoslavlju ujedini narode kojima je gospodario. Najpoznatije crkve iz njegove zaostavštine su Aja Sofija u Carigradu (Istambul) i crkva u Raveni (Italija). Na savršeno očuvanom mozaiku crkve u Raveni i danas se može videti lik naočitog Justinijana I i njegove krhke, krupnooke žene Teodore, koja je po oceni istoričara, značajno doprinela uspešnoj vladavini svog supruga.
Rođen 485. godine kao Flavije Petar Sabatije, ime Justinijan I dobio je kad ga je posinio majčin brat car Justin I. Na presto je stupio 1. aprila 527. godine preuzevši neograničenu vlast nad državom i crkvom od svog bolesnog ujaka kome je bio pouzdani oslonac i savetnik. Teodoru je upoznao dok je bio šef Justinovih tajnih službi i zaljubio se u nju. Iako je Teodora poticala iz najnižeg staleža i imala reputaciju kurtizane, iskreno zaljubljeni Justinijan ju je oženio po stupanju na presto.
Umoran od dvorskih spletki odlazi iz Carigrada u provinciju, tu u svom rodnom kraju gradi grad širokih popločanih ulica, sa trgovima i fontanama, palatama i crkvama, kupatilima i lečilištima, freskama i spomenicima….Ovaj velelepni grad koji je Justinijan I sagradio u želji da ostavi trag u rodnom kraju je Justinijana Prima (Caričin Grad), a nalazi se na 276 kilometara od Beograda u blizini Leskovca.
Justinijan I došao je na svet 483.godine u mestu Taurisium koje se nalazi blizu grada koji je podigao, ali u istorijskim izvorima ne postoji tačna lokacija.
Najbliži arheološki lokalitet povezan sa Caričinim Gradom nalazi se na drevnom putu Naissus – Scupi, na nedostupnom brdu u blizini sela Gradište, opština Merošina, i zahvata površinu od 4h. Naziv lokaliteta je Kulina. , a s obzirom da pruža mogućnost posmatranja većeg dela niške kotline arheolozi su pretpostavljali da je reč o važnom zaštitnom utvrđenju i da je Kulina nastala u VI veku, u doba cara Justinijana I, u onim burnim vremenima kada su varvarska slovenska plemena nadirala ka vizantijskom (istočno rimskom) carstvu rušeći sve pred sobom...
Kulinu prvi pominje istraživač F.Kanitz u delu „Romishe Studien in Serbien“.Godine 1958.meštanin sela Gradište pronašao je u svojoj njivi bronzanu glavu carice.Arheološki radovi na lokalitetu Kulina otpočeli su 1969.godine. Tim arheologa iz Beograda i Niša na čelu sa dr Ljubicom Zotović dve godine je aktivno istraživao lokalitet.
Iskopavanjima je otkriveno utvrđenje koje je imalo ulaznu kapiju sa južne strane, sedam kula, četiri kružne i tri polukružne. Unutrašnji deo grada je bio podeljen na tri celine koje spaja agora – kružni trg.
Na tom gradskom platou je otkrivena bronzana glava za koju nije pouzdano utvrđeno da li predstavlja caricu Teodoru ili Eufemiju (ženu Justina I). Pretpostavlja se da je da je ova glava bila je deo skulpture na centralnom gradskom trgu. Glava je pripadala šupljoj livenoj statui koja prikazuje mladu ženu približno prirodne visine koja ima masivan ukras na glavi, kapu i dijademu. Grad je visinski bio podeljen u gornji deo (sveštenstvo), donji (plebs) i u najuzvišenijem delu grada nalazila se bazilika (crkva).
Od važnijih pronalazaka nađenih na lokalitetu Kulina i zabeleženih u radnom dnevniku dr Ljubice Zotović pažnju privlači privezak u obliku krsta sa krugovima urezanim na svim stranama krsta (pretpostavka arheologa je da krst pripada malteškim vitezovima). Pronađeni su i novčići – bronzani folisi sa likom Justinijana I.
Zidovi utvrđenja su znatno oštećeni i zbog toga što su stanovnici okolnih sela odnosili cigle sa građevine i koristili ih u gradnji svojih kuća. Na lokalitetu Kulina je pronađena savršeno očuvana cisterna – bazen za vodu, uklesana u kamenu, koja je po proračunima zapremine oko 1100 metara kubnih vode. Cisterna se punila iz bunara koji se nalazi u središtu utvrđenja i preko atmosferskih padavina.
U Maloj Provensi postoji cisterna iz I veka sličnih dimenzija kao ova nađena u Kulini. Pretpostavlja se da je u utvrđenju Kulina moglo boraviti 1000 ljudi i mogli bi preživeti jednogodišnju opsadu. Moguće je da je ova cisterna korišćena i za navodnjavanje. Prestanak iskopavanja otežao je objašnjenje svih činjenica vezanih za Kulinu. Ona je proglašena spomenikom kulture rešenjem ZZ Spomenika br. 41/69 i kategorisana je kao kulturno dobro od velikog značaja.
Kulina je nestala kao i većina rimskih utvrđenja provalom Avara 614. i 615. godine kada je opljačkan i spaljen i Caričin grad. Ukoliko upotrebimo imaginaciju i pretpostavimo da je došlo do povlačenja avgusta Justinijana I i avguste Teodore sa svitom prema Kulini postoji mogućnost da ona mitska zlatna kočija upravo ovde čeka da bude otkrivena.
Autor: Zvezdana Radosavljević
