Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete


Kurvingrad u Niškoj okolini do današnjih dana nedovoljno je ispitan lokalitet, izgleda naseljen jos u osvitu istorijskog doba. Zbog tranzitnog i strateškog položaja nad tesnacem nad kojim se uzdiže u doba rimskog carstva naselje je bilo odbrambena  kula vojnog puta (via militaris). Značajna je vojna tačka i u doba Vizantije pod imenom Komplos. U srednjem veku obnovljeno je naselje, koje je  preostalo iz ranijeg perioda, i  od tada nosi naziv Koprijan. Koprijan je pogranični grad despotovine, više puta njime će zavladati srpski i turski moćnici. Kada je u poslednjem    turskom naletu razorena Srpska srednjovekovna  država, Koprijan je do temelja razoren, stanovništvo pobijeno i raseljeno i odvedeno kao roblje u Malu Aziju. Tvrđava je više puta korišcena kao građevinski materijal za izgradnju Niške tvrđave. U dvadesetom veku ruine je raznelo lokalno stanovništvo i njime gradilo svoje kuce. 
           
U ovome sto sledi dat je pregled dosadašnjih istraživanja, legendi koje su se održale i dešavanja koja su uticala na sudbinu grada.
           
Kurvingrad se nalazi 12 km juzno od Niša, iznad istoimene klisure, kroz koju protiče Juzna Morava. Sa severo-istocne strane Južno Moravske klisure, naspram Kurvinagrada na planini Seličevici uzdiže se Komiga, brdo visoko oko 270 m nadmorske visine. Tesnac povezuje Topličku, Juzno Moravsku i Niško-aleksinačku kotlinu, i kroz njega saobraća auto put od ušća Velike Morave do doline Vardara.

Legenda ili istina 
     
O najstarijoj  prošlosti grada do danas su se održale samo legende, a malobrojna istraživanja zasnovala su se na srednjevekovnoj problematici, tako da nema mnogo materijalnih dokaza o tome kako i kada je grad prvi put nastao i ko ga je prvi osnovao. Sve što danas pouzdano možemo da kažemo, odigralo se od 1372. godine do 1444. godine.
     
Te prve godine izranja iz mraka poznog XIV veka; one druge godine na isti način nestao je u tami vremena. 
     
Tačnije, zivot grada protekao je omeđen opsadama. Veruje se da vulgaran naziv grada potiče iz vremena u kome je izvesna nemoralna dama iz gradskog naselja, prilikom opsade neosvojivog utvrđenja, nocu dok su svi spavali navela stražu da otvori kapije grada ili je sama to učinila. 
     
Po drugoj legendi koja se jos življe održala u svesti naroda grad je pripadao carici, a grad se Kurvin nazvao otud što je carica zavela sveštenika iz crkve ispod grada. Da bi se lakše susretali naredila je da se razapne platno od grada do crkve po kome je prelazila. 
     
U julu 1933. godine zaista je postojala crkva pod gradom, pripadala je moravskom tipu, sazidana od netesanog kamena. 
   
Kurvingrad  ima izuzetno dobar strateški polozaj. Sa nešto nižom Komigom na drugoj strani on potpuno zatvara usku klisuru Morave, u kojoj današnji put, sledeći anticku trasu, i pruga Nis-Vranje prelaze Moravu i Toplicu sa dva mosta međusobno udaljenim dva kilometra. 
   
Car Justinijan I sredinom VI veka u okolini svog rodnog Niša podigao je 32 nova i obnovio 7 ranijih utvrđenja. U unutrašnjosti zemlje izgradio je mnogobrojne kastele da bi stanovništvo imalo gde da se skloni u slučaju varvarskih napada preko Dunava. Kaže se da je obnovljen kastel ad Herculum i Calis.  Calis je kasnije mogao biti netačno napisan Komplos. Moguće je da je vizantisko naselje podignuto na  Kurvinomgradu  bilo severni odbrambeni grad Justiinijane Prime. 
   
Naissus je nastavio da postoji kao veliki grad pod nazivom Niš. U povelji (hrisuvolji) Cara Vasilija II iz 1020. god. Nišu pripadaju Mokro, Svrljig, Toplica i Komplos. Verovanje da se Komplos kasnije pretopio u naziv za današnje Prokuplje  i da je zapravo reč o istom lokalitetu osporena je kada je pronađen dokument o Segedinskom miru iz 1444. god. gde se posebno pominju KOPERHANUM i Prokopijam. Komplos je morao biti na mestu današnjeg Kurvinog grada. Primetna je sličnost u nazivima, a i celo to područje bogato je vizantiskim nalazima. Tako je u susednom selu Klisure pronađena vizantijska bazilika i nekoliko grobova. Prilikom kopanja temelja zgrada često se nailazi na ruševine manjih i većih građevina, koje su po materijalu i načinu zidanja datirane iz VI do VIII veka nase ere. 
   
Komplos je morao biti važan magistralni grad koji povezuje dolinu Morave sa dolinom Vardara, sastavni element mreže koja je u prošlo vreme postojala na ovim prostorima, važna vojna tačka, koja je štitla put od pljačkaša i varvarskih upada. Kakva je sudbina zadesila grad u tom vremenu nezna se, ali je sa opravdanim razlogom mogao biti smatran za neosvojiv. Važna odbrambena moć grada počivala je u nepristupačnom planinskom ternu pod kojim se prostirao pregledan vidik na dolinu i reku, a čije zaleđe je čuvala još viša Seličevica.
   
Od doseljavanja Slovena na ove prostore, od početka vladavine Stefana Nemanje ovo oblast poznata je pod nazivom Dubočica. Da li je Dubočica isto sto i Dendra, koja se pominje u vizantiskim izvorima, ostaje nerazjašnjeno.
   
Kada je godine 1933. u niškoj tvrđavi pronađen nadvratni kamen za grad Koprijan (danas čuvan u niškom Narodnom Muzeju), postavilo se pitanje odakle je mogao biti donet. Kamen je ležao među drugim kamenjem, kao neiskorisćen građevinski materijal. Verovatno je da je ovde prenet u nekoj od poslednjih turskih najezdi, pred pad despotovine, i da je srpski srednjevekovni Koprijan doživeo sudbinu većine drugih srpskih srednjevekovnih gradova, koji su bili razoreni i upotrebljavani za izgradnju turskih vojnih logora. Kamen je bio dimenzija 114 cm duzine i 123 cm u obimu. Istesan od belog ovalnog kamena. Gornja strana je ravna u širini od 26 cm, donji usek sa krajeva, za naslon na zid, iznosi 26 cm. Na stubu je u četiri reda (u širini od 16 cm) na srpskoslovenskom, ćirilicom, sa jednakim slovima u veličini od 3 cm pisalo: 

"Az Nenad, sin kaznaca Bogdana, sazidah si grad Koprijan godo… va dni blagovernago gospodina mi kneza lazara va leto…"
   
Natpis je okrnjen sa krajeva, pa je po nešto ostalo nerazjašnjeno. Godina ovako kako je sačuvana predstavlja 6880., tj. 1372. po našem kalendaru, i ona pada u veme vladavine kneza Lazara. Ako ovo prihvatimo kao tačno, onda je 1372. godine i Nenad, sin kaznaca (blagajnika) Bogdana sazidao grad Koprijan.
     
Da li je srednjevekovni Koprijan današnji Kurvingrad? Da je vizantisko utvrđenje na Gradištu Calis, a potom netacno napisano Komplos, u srednjem veku novoizgrađeni Koprijan, bez osnove je, jer na tom mestu nema nađenih tragova srpske srednjevekovne prošlosti. Nepoznata vizantiska tvrđava na Gradištu izgubila je značaj 1372. god., kada je završen grad Koprijan. 
     
Grad je bio sa svih strana opasan rovom. Usled erozije rov je danas dimenzija 2X2m, u prošlosti je bio dublji. Gradski bedem danas je prosečne visine od 4 do 5 m, i on je bio viši, ali se ne može utvrditi za koliko, jer nigde nema sačuvanih karakterističnih gradskih zubaca. Grad je bio izgrađen od sivozelenog  netesanog kamena i od crvene opeke, koja je na tom mestu postojala iz ranijeg vremena. Crkva Sv. Jovana na Komigi bila je, zajedno sa onom na crkvištu pod gradom obredni hram grada. Sa zapadne strane grad su čuvale tri kule, od kojih su očuvane ona na jugozapadu i centralna. Severoistočne kule danas nema, ali mora da je to bila glavna kula, donza. Fotografija ( na pocetku rada ) je urađena početkom XX veka. Na njoj se vide 4 kule, što je moguće samo iz pravca severozapada. Odatle se pruža najpregledniji vidik na kotlinu Morave, a i danas je sačuvan deo puta, koji je najpogodniji pristup gradu. Sa severa su postojale 3 kule, severoistočna je srušena. Istočni zid je porušen, i pripadale su mu dve ugaone kule. A od 3 juzne preostala je samo centralna, i već pomenuta jugozapadna. Unutrašnje prostorije bile su izgrađene od drvenih greda, koje su se glavile u otvore na bedemina. Samo je ostao temelj zgrade, u kojoj je udubljenje površine u osnovi 12 m2, u zemlji duboko 1,5 m, a visina nad zemljom ne moze se danas odrediti, verovatno je ovo bila cisterna. Kako je cisterna ovakvih dimenzija mogla da snabde vodom 1000 stanovnika, koliko je grad mogao da primi u toku opsade, i kako se voda do grada dopremala?

Verovatno da je pod gradom bio izgrađen sklop podzemnih kanala, koji je vodio do Morave.
   
Koprijan je bio pogranični grad, jedini sa ove strane Lazarove državne granice. Štitio je put do Novog Brda i do rudnika srebra i zlata, na jugu despotovine.  Kada su Ugri 1072.god. osvojili Niš odvojili su ruku Sv. Prokopija, zastitnika grada, koji je bio sahranjen u "staroj crkvi", i preneli u Sremsku Mitrovicu. Pobedonosni car Manojlo dao je da se vraćena relikvija ponovo pripoji telu i pre prve opsade Niša pobegao je u susedni grad Koprijan. Posle smrti Bajazita  njegovi sinovi se bore za  vlast u Turskoj. Prvi se povlači iz sukoba Isa. Sulejman pobeđuje Mehmeda, a Musa zavladava Balkanom. Stefan Lazarevic, zakoniti vladar Srbije sklapa savez sa Musom protiv Sulejmana. Vuk Lazarević i Brankovići, prave pogodbu sa Venecijom o prebacivanju Sulejmanove vojske iz Male Azije u Evropu, bivaju otkriveni i izbeći će pogubljenje na intervenciju Stefana Lazarevića. Na Kosmidonu kod Carigrada dve vojske se sukobljavaju. Stefan Lazarević skloniće se u Carigrad. Musa gubi, ali će njgove pristalice sledeće godine ubiti Sulejmana. Pri povratku u Srbiju biće pogubljeni Brankovići i Vuk Lazarević. Musa napada despotovinu, a Lazarević se ujedinjuje sa Mehmedom. 1411-1413. god. Musa gospodari Balkanom. 1413. god. napašće vojvodu Hamzu (grad Sokolac kod  Aleksinca), zatim Bolvan, Lipovac, Stalać i Koprijan. Koprijan će biti razoren, stanovnistvo raseljeno, ili pobijeno, ili prodano kao belo roblje u Maloj Aziji. Iste godine Musina vojska biće pobeđena pod Vitosom, kada će i Musa poginuti. Mehmed I postaje sultan, a Stefanu Lazareviću vraća Koprijan i još neke od gradova. Posle Lazarevićeve smrti na vlast u Srbiji dolazi Đurađ Branković, ali mu sultan ne priznaje vlast i traži pravo na  zemlju svog pokojnog vazala.U napadu na Srbiju. 1443. god. Koprijan će ponovo pasti u Turske ruke, a Segedinskim mirom 1444. god. biće vracen Đurđu Brankoviću.
   
Grad je pod konačnu Tursku vlast pao 1451. god. zajedno sa Leskovačkim pomoravljem, 70 gdoina posle pada Niša.  Grad se više ne pominje. Tek u turskim defterima, u popisu iz 1498. god. pominje se selo Kurvingrad sa 40 domaćinstava. 1516. god. Niškoj nahiji pripada 111 sela, i 1000 stanovnika manje. uzrok tome je kuga koja je zahvatila Tursku iste godine kada je popis završen. Citirani autor nije dao naziv popisanih sela. 1564. god. niškoj nahiji pripada 160 sela, gradu Nisu 49, naseljena kao u popisu iz 1498. god. Selo Kurvingrad ima 20 domaćinstava.
   
Ovo subpadinsko naselje pripadalo je orijentalnom tipu, jer su naselja u njegovom susedstvu i danas zadrzala pečat tog vremena. Grad se mogao snabdevati hranom baš iz naselja koje je živelo van zidina, a naselje je moglo nastati i u doba posle Turske najezde od preživelog gradskog stanovništva. Posle Turskog osvajanja doći će i do izmene u strukturi stanovništva, i ove prostore nastanjivaće pretežno muslimansko. Naziv Kurvin ili Korvingrad prihvaćen je od vremena turske najezde, kada je Koprijan pao. Turski osvajači su Srpskim srednjevekovnim gradovima davali pogrdne nazive pa otud ovaj i potiče. Korvin moze biti otud što se na turskom sme dvojako pročitati.
   
Narod veruje da Korvin potice od naziva Ugarskog kralja Matije Korvina, sto je osporeno jer nema naučnih dokaza da je Ugarska tada vladala ovim prostorima. 
   
U Prvom svetskom ratu lokalitet Kurvingrad iskoristila je Nemačka komanda i tu obrazovala svoj odbrambeni front prema srpskoj vojsci, koja je u oktobru 1918. god. nezadrživo nadirala na sever. Nemački front nije se održao i uprkos veoma jakom položaju  samo zato što je srpska vojska izbila na vrh Seličevice i našla se iza leđa Nemcima, koji su tada u neredu napustili i ceo Niš bez borbe.
   
Vec više godina seljani iz okolnih mesta i danas ruše ostatke ove tvrđave i kamen u većim kolicinama  koriste za zidanje svojih zgrada. Nadležnoj opštini ovaj rušilacki rad je dobro poznat, no ništa se na preduzima da bi se sprečio. Odlukom Republickog zavoda za zaštitu spomenika kulture br. 541/47 od 17. novembra 1947.god. ovaj istorijski spomenik ima se smatrati opštenarodnim dobrom i stavljen je pod državnu zaštitu.