Gosti ne mogu videti slike, molimo Vas da se registrujete ili ulogujete


1.
Osnivanje Rimske imperije (lat. Imperium Romanum) istovetan je pojam s nastankom grada Rima. Stari Rim ležao je na levoj obali Tibra, otprilike 25 kilometara od njegovog ušća. U doba imperije on je bio raširen na sedam bregova — Kapitol (Capitolinus Mons), Aventin (Collis Aventinus), Palatin (Collis Palatinus), Kvirinal (Collis Quirinalis), Viminal (Collis Viminalis), Eskvinil(Collis Esquilinus) i Celij (Collis Caelius), a obuhvatao je i jedan deo brežuljka Janikula na desnoj obali Tibra.

Vremenski trenutak osnivanja Rima danas je teško utvrditi — navode se mnoge godine,od 814. do 729. g. pre n. e. Ipak postoji mogućnost da je tradicionalni datum osnivanja grada, 21. april 753. g. pre n. e., možda i tačan. (Ovaj datum je prihvaćen na osnovu procene Marka Terencija Varona, s kraja I v. pre n. e., prema kojoj je do osnivanja Rima došlo treće godine šeste olimpijade i to 21. aprila. Na osnovu tog podatka izračunao je kasnije istoričar Dionisije Mali (Exiguus) da je Rim osnovan 753. g. pre n. e.).

Ostaci prvih naselja na teritoriji budućeg grada Rima padaju na početak prvog milenijuma pre n. e. Najpodesniji za naselje bio je svakako breg Palatin, jer je sa tri strane okružen strmim stenama i dubokim jarugama i tako samom prirodom zaštićen od napada.

Oko prvog milenijuma pre n. e. na Palatinu se pojavljuju stanovnici kod kojih je postojao običaj da spaljuju leševe svojih pokojnika, a pepeo čuvaju u posebnim sudovima — urnama. Na osnovu toga može se zaključiti da su se na Palatinu prvo nastanili Latini koji su se iselili iz dva susedna grada — Albe i Lavinija. Kasnije, bregove Kvirinal i Kapitol zauzimaju drugi stanovnici — koji svoje pokojnike zakopavaju u zemlju. Ovi stanovnici su najverovatnije bili Sabinjani. Po svoj prilici u VIII v. pre n. e. dolazi do ujedinjenja naselja koja su ležala na bregovima, i taj savez nosi naziv Septimontium („sedmobrežje“).

3.
Od vremena njihovog dodira sa helenskom civilizacijom, Rimljani su nastojali da svoju prošlost vežu za legendarnu helensku istoriju. Nastaju legende o boravku Herakla (Herkula), Odiseja i drugih helenskih junaka na tlu Italije. Dionisije iz Halikarnasa (koji je od 30. g. pre n. e. živeo u Rimu) iznosi neobičnu priču o Arkađaninu Euandaru, sinu boga Hermesa i nimfe Temide ili Nikostrate, supruge junaka Ehema. Preko svojih predaka, Euandar je bio povezan sa trojanskom kraljevskom lozom. Još dok je bio dečak, on je u Arkadijisu sreo trojanskog kralja Prijama i sprijateljio se sa Dardancem Anhisom, koji mu je podario tobolac sa strelama i odeću protkanu zlatom. Kasnije, po savetu svoje majke, Euandar je napustio Arkadijui sa grupom iseljenika se iskrcao na levoj obali Tibra, gde ga je prijateljski dočekao kralj Faun.

Neki kažu da je Euandar otišao iz Arkadije nekih šezdeset godina pre Trojanskog rata (koji se, kako se najčešće veruje, vodio od1193. do 1183. g. pre n. e.) i to, ili zbog gladi koja je zavladala zemljom ili zbog ubistva svog tobožnjeg oca Ehema, na što ga je nagovorila njegova majka. Na to su ih Arkađani oboje proterali; oni otploviše do Italije praćeni grupom Pelazga (prethelenskih stanovnika Helade). Na jednom bregu kraj reke Albule (Tibar) oniosnovaše naselje koje je Euandar nazvao Palanteum (kasnije Palatin), prema imenu svog rodnog grada. Mesto je izabrala njegova majka Nikostrata, koja je zbog svog proročkog dara koji je izražavala preko magijskih pesama (carmen), sada nazvana Karmenta.

Mudar i iskusan, Euandar je domoroce naučio pismenosti,s viranju na liri i fruli, kao i raznim zanatima. U starosti, prijateljski je dočekao Anhisovog sina Eneju i, zajedno sa svojim sinom Palantom, borio se na njegovoj strani. Euandar je imao ćerke Dinu ili Daunu i Romu. Nakon smrti ukazivane su mu božanske počasti.

Naročitu popularnost stiče tradicija o putovanju u Italiju trojanca Eneje, sina Anhisa i boginje lepote i čulne ljubavi Afrodite (Venere), i njegovo iskrcavanje u Laciju, na mestu budućeg grada Rima. Ta legenda je verovatno nastala u vreme kada je Rim bio u neprijateljskim odnosima sa Heladom, pa je poraslo interesovanje o osnivaču koji je bio politički neprijatelj Helena, ali se mogao smatrati za produkt helenske kulture. Eneja se prvi put pominje u Homerovoj „Ilijadi“, a nakon Homera, njegova sudbina je bila više puta obrađivana, svaki put drugačije. Njegov odlazak iz Troje prvi spominje pesnik Stesihor, a njegov dolazak u Italiju istoričar Helanik. Od rimskih autora prvi je o njemu pisao, koliko je poznato, Gnej Nevije, zatim Kvint Enije, istoričar Tit Livije i drugi. Ali sve te obrade blede pred sjajem Vergilijeve „Enejide“, koji je od nasleđene blede figure iz legende stvorio jedan od najvećih svetskih epova. U „Enejidi“ je opisana Enejina sudbina od pada maloazijskog gradaTroje, koju su razorili Heleni nakon desetogodišnje opsade, do pobede nad kraljem Rutula — Turnom.

5.
Neki tvrde da je Eneja sa Lavinijom imao jednu kćer — Iliju (a neki opet pominju Emiliju), koja je bogu rata — Marsu rodila blizance Romula i Rema, tradicionalne osnivače grada Rima. Pripovedalo se i da su Romul i Rem sinovi Latina i Rome (ćerke Odiseja, ili Odisejevog sina Telemaha, ili Euandara, ili Eneje, ili...). Drugi opet kažu da su Romul i Rem blizanci, koje je Eneji rodila izvesna Deksiteja. Deca su dovedena u Italiju, ali je snažna bura raspršila sve lađe, a jedino je čun koji je nosio blizance mirno pristao na mestu gde je kasnije sagrađen Rim. Poznato je i predanje po kome su Romul i Rem rođeni na dvoru kralja Tarhona, koji je vladao gradom Tarkvinijem (severno od Rima).

Prema jednoj drugoj tradiciji Rim je osnovala Trojanka Roma, jedna od žena iz Enejine pratnje. Kad su trojanske lađe stigle na obale Lacija, ona je sa lakoćom podstakla trojanske žene, koje izmučene dugim lutanjima nisu više bile voljne da nastave put, da popale sve lađe; tako su Trojanci odlučili da se nastane u Laciju. Na brežuljku Palatinu podigli su grad, koji je kasnije, u spomen na hrabru Trojanku, nazvan Roma (Rim). Ubrzo se pokazalo da su prošli bolje nego što su se nadali, jer se pokazalo da je zemlja plodna i da ih domaće stanovništvo prihvata. Kažu i da su se prethelenski Pelazgi, pošto su prethodno prošli veći deo nastanjenog sveta i pobedili većinu stanovnika, nastanili u Lacijumu a gradu dali ime po snazi svoga oružja.

Neki kažu da je osnivač Rima kralj Latin, koji je gradu dao ime po svojoj umrloj sestri Romi. Prema helenskoj tradiciji Rim je osnovao Rom, sin itačkog kralja Odiseja i čarobnice Kirke, ili, kako drugi kažu, Emationov sin. Spajanjem helenskog i rimskog predanja o osnivanju Rima nastala je legenda o blizancima Romilu i Romu, odnosno Romulu i Remu.

Međutim, verovalo se i to da Romul i Rem nisu mogli biti Enejini unuci, pošto je Rim osnovan mnogo generacija nakon padaTroje. U skladu sa tim stvoren je i mit o osnivanju Alba Longe (grada iz kojeg će se razviti Rim), gde su Enejini potomci vladali kao kraljevi.

Naime, nakon Enejine smrti, njegova udovica Lavinija i njegov sin Askanije (Il) nisu živeli baš u velikom prijateljstvu. Stoga je ona napustila Laurolavinij i sklonila se kod izvesnog pastira Tira ili Tirena. U okrilju Tirove zaštite ona je rodila Enejinog sina Silvija. Međutim, Askanije je ubrzo pozvao maćehu da se vrati u grad, da bi utišao gnev naroda zbog njenog odlaska; njoj je prepustio Laurolavinij, a za sebe je (u skladu sa proročanstvom da osnuje grad tamo gde je njegov otac naišao na divlju svinju koja ispod cerovog stabla doji trideset prasića) sagradio Alba Longu.

Askanije je umro četiri godine nakon osnivanja Alba Longe. Nasledio ga je njegov polubrat Silvije, koji je vladao gradom dvadeset devet godina. Neki kažu da je Silvije bio sin Eneje i ranije Latinove supruge Silvije, ili Askanija i Lavinije. (Prema britanskoj tradiciji, koja je nastojala da svoje poreklo što više poveže sa trojanskim, Silvije je imao sina Bruta, koji je zbog očevog ubistva oteran u progonstvo, najpre u Heladu, a odatle je, udruživši se sa potomcima drugih trojanskih iseljenika, otplovio na zapad do ostrva Albion, koje je po njemu nazvano Britanija. Tu je Brut sagradio Trojanovu — Novu Troju, što je kasnije prešlo u Trinovantum, a potom — London.).

Za samog Askanija neki kažu da je Enejin i Lavinijin sin, ili čak da je bio sin vrhovnog rimskog boga Jupitera (Zevsa); iz tog razloga prozvali su ga Julom. (Jul je prvobitno pisano kao „Iolus“, što se izvodi od genitiva imena „Iuppiter“ — „Iovis“. Drugi opet smatraju da ime Jul dolazi od Askanijevog trojanskog imena — Il. Askanija smatraju rodonačelnikom patricijskog roda Julijevaca — „genusIulia“ — kojem je pripadao i Gaj Julije Cezar, a po njemu i Oktavijan August, pošto ga je Cezar usvojio.)

7.
Braća Romul i Rem su odrasli među pastirima, koje su daleko nadmašivali svojom lepotom, stasom, snagom i umom. Romul je veoma rano pokazao da je predodređen za vođu i svakom je bilo jasno da braći više dolikuje da vladaju nego da se pokoravaju. Dok su ih neki zbog toga voleli i poštovali njihovu volju, drugi su ih mrzeli i želeli da im napakoste. Jednog dana, kad je došlo do svađe između Amulijevih i Numitorovih pastira, Rem je uhvaćen i izveden pred Numitora da mu sudi. U međuvremeni je Faustul, zabrinut za Removu sudbinu, otkrio Romulu tajnu njegovog porekla. Na to je Romul odmah pohitao Numitoru i ubrzo je sve bilo razjašnjeno.

Romul i Rem se nisu usudili da odmah otvoreno napadnu Amulija. Učinili su to tek kad su sakupili veliki broj pristalica; Amulije je ubijen a Numitor je vraćen na tron Alba Longe, koji mu je po zakonu i pripadao. Međutim, Romul i Rem nisu dugo ostali u AlbaLongi; odlučili su da podignu novi grad na obali Tibra, u blizini mesta gde su na čudesan način spaseni, i to veći od Alba Longe.

Odluka o osnivanju grada odmah je dovela i do prvih nesuglasica među braćom, jer je Romul hteo da osnuje grad na Palatinu, u blizini mesta gde su na tako čudesan način spaseni, a Rem — na Aventinu, na prirodno zaštićenom mestu, koje je, po njemu, nazvano Remonij. Romul i Rem se nisu slagali ni u daljim planovima za budućnost, a kako su bili blizanci, ubrzo se postavilo i pitanje starešinstva, kao i to ko će dati ime budućem gradu. Da bi izbegli sukob, odlučili su (ili ih je deda Numitir posavetovao) da odluku prepuste bogovima, a božja volja se mogla saznati po letu ptica. Romul je osmatrao povoljna znamenja sa Palatina, a Rem sa Aventina. Rem je prvi ugledao znamenje — šest jastrebova i proglasio se pobednikom, ali je ubrzo Romul ugledao dva puta više jastrebova i smatrao se pobednikom jer je ugledao veći broj ptica. Među braćom i njihovim pristalicama došlo je do sukoba, u kojem je Rem izgubio život.

Neki opet kažu da je Rem uistinu video šest jastrebova, a da je Romul slagao — pa je zbog toga došlo do sukoba. Prema jednoj proširenoj verziji Rem je poginuo kasnije kad je počinio svetogrđa preskočivši brazdu koju je Romul zaorao oko Palatina —obeležavajući atar budućeg grada; ili još kasnije kad je preskočio bedeme koje je Romul podigao da bi dokazao da nisu ni za šta. Rasrđeni Romul ga je ubio izgovorivši kletvu kojom je prokleo i sve buduće neprijatelje Rima: — Tako neka pogine svako ko preskoči moje bedeme. Najzad, kažu i da Rema uopšte nije ubio Romul nego njegov pratilac Celer i da su u sukobu između braće izgubili živote injihovi dobrotvori Faustul i Faustin. U svakom slučaju, Romula je duboko pogodila bratovljeva smrt; on je čak hteo i da se ubije, ali ga je u tome sprečila Aka Larencija, koja ga je nagovorila da nastavi započeto delo.

Bilo kako bilo, grad je po Romulu dobio ime Roma (Rim), a Romul je postao njegovim prvim kraljem. Nakon što je sa počastima sahranio svoga brata Rema (zajedno sa oba odgojitelja — Faustulomi Faustinom) na Aventinu, on je najpre poslao svoje ljude u Etrurijuda se upoznaju sa svim obredima u vezi sa osnivanjem grada. Prema dobijenim uputstvima, prvo je iskopao okruglu jamu, buduće središte grada, u koju su svečano bačeni prvi plodovi svih biljaka koje su ljudi koristili, a na kraju je svako od ljudi bacio grumen zemlje koji je doneo iz svog zavičaja, i sve su to pomešali. Bronzanim plugom, koji su vukli krava i bik, Romul je zatim obeležio granice grada i odredio mesta za kapije. Da bi naselio novo osnovani grad, on je između dva vrha Kapitola načinio utočište za beskućnike, begunce, krivce i robove. Od ljudi koji su mogli da nose oružje stvorio je legije (tri hiljade pešaka i tri stotine konjanika), a stotinu najboljih (patricije) odabrao je za savet — Senat (Senatus).

10.
Zahvaljujući Tarpejinoj izdaji Sabinjani su zauzeli Kapitol, a Rimljani su u rasulu bežali prema Palatinu, gde se Romul u očajanju obratio Jupiteru za pomoć, zavetujući se da će mu podići hram ako zaustavi uzmicanje njegovih ljudi. Vrhovni bog se odazvao ovoj molbi i Rimljani uskoro nadjačaše Sabinjane. Sabinjanski vojskovođa Met Kurcije jedva se spasao bekstvom. Na mestu gde su Sabinjani zaustavljeni, Romul je kasnije podigao hram Jupiteru Statoru (Podržavaocu).

Na kraju, kad je došlo do odlučujuće bitke između Rimljana i Sabinjana, među zaraćene strane hrabro su stupile otete Sabinjanke, na čelu sa Hersilijom. Svojim očevima su doviknule da su one sad amajke njihovih unuka i da više vole da izginu nego da ostanu udovice i siročad. Nakon ovih reči, bojna vreva se stišala, a vođe zaraćenih strana sklopile su mir — od dve države stvorena je jedna, a udruženim narodima vladali su zajedno Romul i Tit Tacije. Romul je živeo na Palatinu, a Tacije — na Kapitolu. Mesto gde je sklopljen sporazum nazvano je Komitij (Comitium), od „comire“ („ujedinitise“).

Nakon pet godina zajedničke vladavine, između Romula i Tacija je došlo do neslaganja, i to kad je Tacije zaštitio svoje rođake i saplemenike koji su ubili i opljačkali izvesne laurentinske poslanike na putu za Rim. Romul je hteo da kazni ubice, ali je Tacije kaznu odlagao. Ovo je bio jedini slučaj u kome se Romul i Tit Tacije nisu složili. U svemu ostalom su se ravnali jedan prema drugom što je moguće više, složno se snalazeći u svim prilikama. Jednog dana, dok je zajedno sa Romulom prinosio žrtve bogovima u Laviniju, Tit Tacije je bio ubijen od strane rođaka ubijenih poslanika. Romul je njegovo telo svečano sahranio na Aventinu na mestu zvanom Armilustrij, zanemarivši potpuno kaznu za ovo ubistvo. Neki doduše kazuju da je grad Laurent, iz straha, izručio Tacijeve ubice, ali da ih je Romul oslobodio rečima da se ubistvo iskupljuje ubistvom.

Romul je je vladao Rimom 37 godina, kad je savet bogova odlučio da mu podari besmrtnost, i dok je (imao je tada pedeset tri godine) vršio smotru vojske na Marsovom polju (Campus Martius), iznenada ga je obavio taman oblak, a na zemlju se spustila strahovita oluja u kojoj je nestao. Rimljani su oplakivali svog vladara sve dok izvesni Julije Prokul nije objavio da mu se Romul javio u snu i da mu je otkrio da je uzdignut na nebo, kao bog Kvirin. Prema jednoj drugoj verziji, Romul je mučki ubijen u Senatu, a njegovo raskomadano telo zaverenici su izneli pod svojom odećom.